MẬT ĐỘNG VẬT

Đông y và tây y đều dùng mật động vật là thuốc, nhưng tây y chỉ hay dùng mật lợn, mật bò, còn đông y dùng mật nhiều loài như mật gáu, mật lợn, mật bò, mật trăn, mật gà, mật cá...

Thống kê những công dụng của mật dung trong đông y chủ yếu ta thấy hay dùng chữa đau bụng,kém tiêu hóa, đau gan, dạ dầy, ho hen, táo bón... Dùng ngoài mật có tác dụng tiêu sưng, viêm như dùng chữa đau mắt, đòn, thương tật, cho hay rắn cắn sưng đau.

Mật lợn, mật bò

Mật lợn, mật bò có thể dùng tươi, nhưng vì khó uống và không để được lâu cho nên thường cô đặc thành cao đặc hay cao khô hoặc đem tinh chế thành cao mật bò,cao mật lợn tinh chê.

Cách chế cao mật bò, mật lợn

Có nhiều phương pháp hiện được áp dụng, tùy hoàn cảnh ta có thể áp dụng một trong số phương pháp sau, đồng thời theo dõi xem phương pháp nào tốt và rẻ nhất

1. Lấy 20-30 túi mật hay hơn nữa hoặc ít hơn tùy theo lượng cao muốn có. Rửa sạch vỏ túi mật bằng nước muồi 0.9%, sau đó ngâm vào cồn 900 trong 1-2 phút để sát trùng, đem cắt thủng túi mật và hứng nước mật cho chảy qua vải để lọc. Nước mật lọc được đem đun cách thủy, vừa đun vừa khuấy cho tới thành cao đặc.

Cao màu vàng hơi xanh, vị rất đắng.

2. Lấy dao kéo đã khử trùng chọc thủng túi mật, hứng vào một bát to đã khử trùng, nếu có mỡ cần loại bỏ mỡ hoặc cho vào bình gạn, với một ít ê te, lắc kỹ, mỡ tan trong ê te, gạn bỏ lớp ê te, nếu xét nghiệm thấy có giun lambiia, sỏi mật thì không nên dùng phương pháp này. Lọc mật qua vải. Lấy nước phèn chua no nhỏ từ từ vào nước lọc mật, nước lọc mật sẽ kết tủa, khi nào cho thêm nước no phèn vào dịch lọc mà không thấy tủa nữa là đủ phèn rồi, rửa tủa trên giấy lọc bằng nước cất để loại phèn thừa, rồi đặt tủa trên đĩa sắt tráng men sạch đưa vào tủ sấy, sáy ở nhiệt độ dưới 700 cho tới khi khô.

Công dụng và liều dùng

Mật bò mật lợn thường được dùng làm thuốc chữa táo bón, bệnh về gan, mật, bệnh về đường tiêu hóa. Ngày dùng 0.5-1g hoặc thụt.

Gần đây mật lợn được dùng chữa ho gà dưới dạng xiro có chứa 20mg cao mật lợn trong 1ml siro, ngày uống 3 lần, mỗi lần trẻ em dưới 1 tuổi uống nửa thìa cà phê, 1-2 tuổi uống 1 thìa cà phê, 2-3 tuổi uống 1.5 thìa cà phê, trên 3 tuổi uống 2 thìa cà phê, có thể dùng dưới dạng thuốc viên,mỗi viên chứa 50mg cao bột mật lợn toàn phần. Ngày 3 lần , mỗi lần trẻ dưới 1 tuổi uống 1 viên, 1-2 tuổi uống 2 viên, 2-3 tuổi uống 3 viên, trên 3 tuổi uống 5 viên.